Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, telefonoi mbretin Salman të Arabisë Saudite, ndërsa administrata e tij pritet të publikojë një version të deklasifikuar të mandatuar nga kongresi të një raporti të zbulimit, që pritet të vërë në pah se i biri i mbretit, princi i Kurorës, Mohammed bin Salman, ka miratuar vrasjen e gazetarit saudit, Jamal Khashoggi, në vitin 2018.

Sipas Shtëpisë së Bardhë, gjatë bisedës telefonike, presidenti Biden dhe mbreti Salman “diskutuan mbi sigurinë rajonale, duke përfshirë përpjekjet e ripërtërira diplomatike të drejtuara nga Kombet e Bashkuara dhe Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës në Jemen dhe angazhimin amerikan për të ndihmuar Arabinë Saudite që të mbrojë territorin e saj, teksa përballet me sulme nga grupe të lidhura me Iranin”.

Njoftimi i Shtëpisë së Bardhë mbi telefonatën, vuri në dukje lirimin e fundit të disa aktivistëve amerikanë sauditë dhe veprimtares saudite për të drejtat e grave, Loujain al-Hathloul nga paraburgimi dhe pohoi rëndësinë që Shtetet e Bashkuara u kushtojnë të drejtave universale të njeriut dhe sundimit të ligjit.

Njoftimi nuk përmendi raportin mbi vrasjen e Jamal Khashoggit, i planifikuar për t’u publikuar pas telefonatës.

Shtëpia e Bardhë nuk dha një shpjegim se pse njoftimi nuk përmendi Khashoggin, i cili ishte një banor i ligjshëm i Shteteve të Bashkuara dhe me fëmijë me shtetësi amerikane.

Jamal Khashoggi, kolumnist në Washington Post, u josh në konsullatën Saudite në Stamboll më 2 tetor 2018 dhe u vra nga një ekip operativësh të lidhur me princin e kurorës. Ata më pas e copëtuan trupin e tij. Eshtrat e tij nuk u gjetën kurrë.

Riadi përfundimisht pranoi se gazetari Khashoggi u vra gabimisht në një operacion që shkoi keq, por mohoi çdo përfshirje të princit të kurorës

Roli i princit të kurorës, i njohur nga nistoret e tij MBS, në vrasjen e Jamal Khashoggit, është subjekt i raporteve të medias që nga fundi i vitit 2018.

Administrata e ish presidentit Donald Trump hodhi poshtë kërkesat e ligjvënësve për të publikuar një version të deklasifikuar të raportit, pasi që Shtëpia e Bardhë i dha përparësi shitjes së armëve në mbretëri dhe aleancës me Riadin, mes tensioneve në rritje të Shteteve të Bashkuara me rivalin e saj rajonal, Iranin.

Rivlerësimi i marrëdhënieve ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Arabisë Saudite, dhe synimi për të vënë theksin tek të drejtat e njeriut, është një zotim fushate i presidentit Biden.

Që nga marrja e detyrës, ai i ka dhënë fund shitjes së armëve që Riadi mund të përdorë në Jemen dhe emëroi diplomatin veteran Timothy Lenderking si të dërguarin e posaçëm për të udhëhequr përpjekjet e diplomacisë amerikane “për t’i dhënë fund luftës në Jemen, një luftë e cila ka krijuar katastrofë humanitare”.

“Presidenti Biden dëshiron të jetë i qartë se rruga e vjetër nuk është rrugë e re,” tha Gerald Feierstein, nënkryetar i Institutit për Lindjen e Mesme.

Administrata po kërkon gjithashtu të distancohet nga MBS, sundimtari 35 vjeçar de facto vendit.

Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Jen Psaki, shpesh ka theksuar se presidenti Biden do të komunikojë vetëm me mbretin saudit.

Ndërsa Shtetet e Bashkuara po rishikojnë marrëdhëniet me sauditët, Shtëpia e Bardhë po përpiqet të nxisë rivalin rajonal të Riadit, Iranin, që të veprojë në përputhje me marrëveshjen bërthamore që u prish pasi ish presidenti Trump u tërhoq prej saj në vitin 2018.

Marrëveshja e njohur si Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit u arrit nga Irani dhe P5 + 1 (Kina, Franca, Gjermania, Rusia, Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara) nën administrimin e ish presidentit Barack Obama, në vitin 2015.

Dhënia fund e shitjeve të armëve sulmuese në Riad është pjesë e kalkulimeve më të mëdha gjeopolitike që përfshin drejtpeshimin e këtyre dy fuqive rajonale, tha zoti Feierstein, i cili ishte gjithashtu ambasador në Jemen në kohën e ish presidentit Obama.

“Ideja është që nëse ka një zgjidhje politike të konfliktit në Jemen, kjo mundet, në fakt, të zvogëlojë tensionin në rajon…”, tha ai.

Krahasuar me Libanin dhe Irakun, Jemeni është një përparësi më e vogël e sigurisë kombëtare për Iranin.

Zbutja e tensioneve mund të jetë një masë e ndërtimit të besimit për të nxitur Teheranin përsëri në bisedimet bërthamore dhe përfundimisht të trajtojë shqetësimet tjera, duke përfshirë programin e tij të raketave balistike dhe mbështetjen për milicitë në Irak dhe Liban. Në fakt, tha zoti Feierstein, rirreshtimi i presidentit Biden me sauditët në Jemen, mund të ndihmojë më tej interesat e Shteteve të Bashkuara në rajon.

Por, analistë të tjerë thonë se rivlerësimi i marrëdhënieve me Riadin dhe riangazhimi me Teheranin mund të ketë kundërefekt.

Kjo mund të bëjë që sauditët të ndjehen të braktisur nga Shtetet e Bashkuara dhe t’i shtyjë ata drejt veprimeve kundër interesave amerikane, tha Bradley Bowman, nga Fondacioni për Mbrojtjen e Demokracive, një institucion pro-izraelit i njohur për qëndrimet kundër marrëveshjes bërthamore me Iranin.

Por, Kelsey Davenport, nga Shoqata për Kontrollin e Armëve, kërkimet e së cilës përqendrohen në programet bërthamore dhe raketore në Iran, tha se mënyra më e mirë për të parandaluar një garë rajonale bërthamore është rivendosja e marrëveshjes bërthamore.

“Përballja me programin bërthamor të Iranit do të parandalojë që Arabia Saudite të ndjejë nevojën që të barazohet me mundësitë e Iranit”, tha ajo.

Zonja Davenport theksoi se gjatë disa viteve të fundit, sauditët kanë hedhur bazat për të zhvilluar një armë bërthamore, nëse do të zgjidhnin të bënin një gjë të tillë.

“Nga pikëpamja e sigurisë së Shteteve të Bashkuara dhe qëndrueshmërisë rajonale, rivendosja e një marrëveshjeje bërthamore është një hap i parë i rëndësishëm për të siguruar që nuk do të ketë krizë me Iranin që kalon në një krizë bërthamore rajonale”, tha ajo. /VOA/